75 jaar Bob Marley: Kaya (1978)

Een kleine 40 jaar na zijn dood geldt Bob Marley nog altijd als de allergrootste reggaezanger aller tijden. Vanwege het feit dat hij 75 jaar geleden geboren werd, blikken we met een reeks artikelen terug op zijn belangrijkste albums. Deze keer Kaya uit 1978, dat deels voortkwam uit de sessies die ook zijn succesalbum Exodus uit 1977 voortbracht.
In 1977 leek het leven Bob Marley weer toe te lachen. Nadat hij in Jamaica eind 1976 ontsnapt was aan een aanslag, had hij in Londen rust en een nieuwe liefde gevonden. Zijn nieuwe plaat Exodus bleek ook nog eens zijn meest succesvolle tot dan toe te zijn, met name in Amerika en Engeland. Zijn Europese tournee pakte dan ook uit als een triomftocht die louter positieve reacties opleverde. In de zomer van dat jaar raakte hij tijdens een van de vele partijtjes voetbal gekwetst aan zijn grote teen. Toen de hardnekkige wond onderzocht werd, bleek er een kwaadaardig gezwel te zitten. Normaal gesproken zou het reden zijn tot amputatie, maar dat zou de bewegingsvrijheid van de zanger op het podium ernstig inperken. Tegen alle adviezen in opteerde hij voor een meer bescheiden ingreep, die aanvankelijk nog leek aan te slaan ook. Het gevolg was echter wel dat de belangrijke Amerikaanse tournee gecanceld moest worden, waarmee hij de kans misliep om het immense succes van Exodus ten volle uit te buiten.
In plaats daarvan stortte Bob Marley zich op een nieuw album. De sessies voor Exodus waren zo vruchtbaar geweest dat er verschillende bruikbare songs overgeschoten waren. De zanger besloot ze alsnog af te maken. Net als op voorgaande albums putte hij ook uit zijn eigen, verre verleden. Zo waren Satisfy My Soul, Kaya, Easy Skanking en Sun Is Shining al eens hits geweest in Jamaica in de uitvoering van de originele Wailers. Bob Marley vond dat ze het verdienden om ook elders in de wereld gehoord te worden.

Een deel van de nummers werd in Engeland opgenomen, waar Bob Marley na de schietpartij van december 1976 naar was uitgeweken. Om de plaat in wording toch een iets andere sound te geven dan Exodus besloot hij ook een aantal songs in de befaamde Criteria Studio in Miami, Florida op te nemen. Het was dan ook daar dat hij Time Will Tell op de band zette. De tekst ervan werd noodgedwongen deels geïmproviseerd. In het boekje dat bij de 40-jarige jubileumuitgave zit, vertelt Marley’s vriend en artworker van de band Neville Garrick hoe die sessie zich voltrok. Hij had de schone taak om de teksten die vaak spontaan in de zanger opkwamen te noteren in een dik boek. Op de dag van de opnamen bleek hij het te zijn vergeten, wat Marley noopte flarden van zijn herinneringen te combineren met een vrije improvisatie.
Hoewel een deel van de plaat dus elders was opgenomen, ontpopte Kaya – dat op 23 maart 1978 uitkwam – zich wel als een muzikaal tweelingbroertje van Exodus. Vergeleken met het oude, strijdbare werk van de Jamaicaanse zanger was de toon van de muziek en de teksten opnieuw mild. Het was het album gemaakt door een man die intens genoot van het leven, al dan niet met het hoofd in het midden van een ondoordringbare rookwolk. Een van die opgewekte tracks, Is This Love, leverde Bob Marley een nieuwe wereldhit op. In de video die ervoor geschoten werd, was een toen nog 7-jarige Naomi Campbell te zien, die de wereld later zou leren kennen als supermodel.

In sommige recensies werden ook wat eerste kanttekeningen geplaatst. Was het allemaal niet al te vrolijk aan het worden? Was het succes Bob Marley soms naar het hoofd gestegen? Waar was zijn vertrouwde, militante stijl gebleven? Achteraf gezien wat vreemde verwijten. Alsof een artiest uit een land vol geweld en onrecht een morele plicht had zijn hele leven daarover te zingen. Mochten die verwijten hem al geraakt hebben, werden die zonder twijfel weggeblazen door een ingrijpende gebeurtenis die volgde kort na het uitkomen van Kaya.
Terwijl hij nog in Engeland was, werd hij bezocht door twee landgenoten die polsten of hij wilde participeren in een nieuw festival in Kingston, Jamaica: het One Love Peace Concert. Na enige twijfel, zijn herinneringen aan de aanslag waren immers nog vers, stemde hij toe. Zo gebeurde het dat hij op 22 april 1978 de hoofdact was op het affiche waar verder namen als Dillinger, Culture, Big Youth, Inner Circle, U-Roy, Ras Michael, Bunny Wailer en Peter Tosh stonden. Het festival werd een immens succes, op verschillende niveaus. Bob Marley keerde terug op zijn geboortegrond en voelde zich weer in de armen gesloten door zijn landgenoten. Tijdens het festival wist hij ook nog eens de twee grootste politieke kemphanen –   Michael Manley (PNP) en Edward Seaga (JLP) – op het podium te krijgen en tot een verzoenende handdruk te bewegen. Een historisch moment waarmee Bob Marley elke twijfel over zijn sociale en politieke relevantie in de kiem smoorde.
Stream of bestel Kaya hier.
Door Robert Haagsma