Stories
75 jaar Bob Marley: Survival (1979)
Een kleine 40 jaar na zijn dood geldt Bob Marley nog altijd als de allergrootste reggaezanger aller tijden. Vanwege het feit dat hij 75 jaar geleden geboren werd, blikken we met een reeks artikelen terug op zijn belangrijkste albums. Deze maand Survival uit 1979, waarop de zanger terugkeerde naar de strijdbare teksten van zijn vroegere albums.
De tweede helft van de jaren zeventig hadden Bob Marley veel gebracht, roem, rijkdom en erkenning. Wel kampte hij sinds 1977 met fysiek ongemak, maar de ware omvang daarvan zou zich pas later openbaren. Hij was de eerste echte superster die de reggae voortgebracht had. Toch had zijn komeetachtige opkomst van de afgelopen jaren een keerzijde. Vooral fans van het eerste uur vroegen zich na het uitkomen van Exodus en Kaya af of Bob Marley zijn maatschappelijke bevlogenheid niet te veel opgeofferd had aan de gunst van het brede publiek.
Iets van die kritiek was onder de huid van Bob Marley gekropen, want het album Survival bevatte zijn meest uitgesproken en politiek gemotiveerde teksten in jaren. Hij werd daarbij ook geïnspireerd door een recent bezoek aan Ethiopië, waar hij enige tijd doorgebracht had in een nederzetting die bevolkt werd door Rastafari. Het nieuwe album werd begin 1979 opgenomen in studio’s in Londen en Kingston en lag op 2 oktober in de winkels. Voor het eerst leverde hij louter nieuw werk aan en werd eer dus niet teruggegrepen op singles uit zijn Jamaicaanse jeugdjaren.
De toon van het album kwam ook terug in het door Neville Garrick ontworpen artwork: een collage van vlaggen van de (toenmalige) Afrikaanse landen, aangevuld met die van Papoea Nieuw Guinea. Survival was bedoeld als een concept-achtig album over de strijd van de zwarte wereldbevolking tegen onderdrukking. Om die reden zou de plaat aanvankelijk Black Survival heten, maar de angst was te groot dat Bob Marley daarmee een groot deel van zijn (blanke) publiek van zich zou vervreemden. Dus werd het gewoon Survival.
De teksten waren overigens wel compromisloos. So Much Trouble In The World, Top Rankin en Africa Unite lieten een ouderwets strijdbare Bob Marley horen. In Ambush In The Night blikte hij zelfs terug op de aanslag op zijn leven, eind 1976. Toch was de toon nooit onverzoenbaar of bitter. Integendeel, het album eindigde met Wake Up And Live, een hartstochtelijke oproep elke dag te plukken omdat het leven zomaar afgelopen kan zijn. Iets wat Bob Marley natuurlijk zelf heel direct had ondervonden. Niet alleen met de aanslag op zijn leven, maar ook door de dreiging van kanker die nog altijd permanent boven zijn hoofd hing sinds de operatie van 1977.
De reacties op Survival liepen uiteen. Vooral in Amerika werd het album goed ontvangen, waarbij er warme woorden werden gewijd aan de hervonden bevlogenheid van Bob Marley. In Engeland viel de ommezwaai bij sommige journalisten in minder goede aarde. Het was echter vooral vanwege het ontbreken van een hitsingle dat Survival ondermaats presteerde: in Amerika kwam het tot een 32e plaats in de albumlijsten. In Engeland tot een 20ste. In Nederland haalde de plaat de albumlijst zelfs helemaal niet.
Daar stond wel tegenover dat Survival een van de albums was die ex-Beatle John Lennon aan het eind van zijn zelfgekozen ballingschap in New York draaide. Het bleef niet bij deze erkenning. Het was niemand ontgaan dat Bob Marley zich altijd fel uitgesproken had tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Om die reden had hij in juli 1979 ook opgetreden op het Amandla Festival in Boston, dat opgezet was om de vrijheidsstrijd in Afrika te ondersteunen. Zimbabwe, een van de tracks op Survival, liet horen dat hij ook oog had voor de ontwikkelingen elders op het continent. Toen op 17 april 1980 dat land zijn Onafhankelijkheidsdag vierde, waren Bob Marley and the Wailers de enige niet lokale act die tijdens de ceremonie op mocht treden.
Door Robert Haagsma
