Het weelderige geluid van Ekseption

De muziekwereld is lang keurig verdeeld in zuilen als pop, jazz en klassiek, die bovendien nauwelijks met elkaar communiceren. Als in de jaren zestig de maatschappelijke zuilen tegen de vlakte gaan, vallen ook de grenzen tussen de muzikale genres langzaam weg. Ekseption is een band die wat dat betreft in Nederland het voortouw neemt. Terwijl de klassieke wereld zich nog even veilig waant in de ivoren toren, plakt de band een lekkere beat onder de Vijfde van Beethoven en scoort er in 1969 een grote Top-10 hit mee.
Het is overigens geen succes dat zomaar uit de lucht komt vallen. Eind jaren vijftig is in Haarlem de band The Jokers actief, met Rein van den Broek (onder meer trompet en saxofoon) en de latere André Hazes-producer Tim Griek (drums) als bekendste namen. In 1965 wordt als Incrowd gepoogd in te haken op de beat rage, maar als die naam al blijkt te zijn geclaimd, loopt het allemaal op niets uit. Het verhaal krijgt toch een positieve wending als in 1967 definitief voor Ekseption wordt gekozen. In datzelfde jaar versterkt toetsenist Rick van der Linden de band. Het is een belangrijke aanwinst voor Ekseption, zo blijkt al snel. Hij heeft een uitgesproken visie en heeft als bagage een gedegen conservatoriumopleiding.

Vanaf dat moment gaat het snel. In 1968 wordt de eerste prijs op het prestigieuze Loosdrechtse Jazz Festival gewonnen, wat een platencontract met Philips oplevert. Inmiddels krijgt ook het geluid van de band vorm. Op aangeven van producer Tony Vos wordt het een combinatie van klassiek en pop. “Hij was degene die met het idee kwam om bekende klassieke stukken in een modern jasje te steken”, vertelt Rein van den Broek in 2009. “Ik kende de meeste van die werken niet. Ik was banketbakker geweest en was min of meer door toeval de muziek ingerold. Rick van der Linden had echter conservatorium gedaan en kende dat klassieke werk op zijn duimpje. Hij was er dus meteen voor te porren. Net als de rest van de groep trouwens. Het combineren van klassiek en pop hing ook een beetje in de lucht. De Britse band The Nice experimenteerde er destijds ook mee.”
In 1969 verschijnt de single The 5th, die het tot de derde plaats van de Top 40 schopt. In datzelfde jaar komt het door Tony Vos geproduceerde debuut uit, waar de single ook op te vinden is. Het album levert nog meer hitsingles op: Rhapsody In Blue van George Gershwin en Air gebaseerd op werk van Johan Sebastian Bach. De hippe popjournaille moet weinig van de kruisbestuiving hebben, terwijl de klassieke wereld het nog steeds als een artistieke godslastering beschouwt. Zoals vaker denkt de massa daar heel anders over en worden zowel de singles als het album massaal aangeschaft. Niet alleen in Nederland, het succes waaiert ook uit naar Scandinavië, Engeland en Duitsland, waar ook veel getoerd wordt.

Een paar jaar lang is Ekseption, aangevoerd door de flamboyante en charismatische toetsenist Rick van der Linden, een van de meest succesvolle bands in de Nederlandse popmuziek. Omringd door tientallen keyboards, steevast gestoken in wijdvallende capes en voorzien van een woeste haardos ontpopt hij zich tot een soort tegenhanger van die andere Rick – Wakeman, die toetsenist van Yes. Zijn virtuoze spel, samen met de karakteristieke trompetklanken van Rein van den Broek, bepalen de sound van Ekseption.
In 1970 wordt Beggar Julia’s Timetrip gepresenteerd. Het is een ambitieus conceptalbum over een reis door de eeuwen, waar Ekseption een verdiende Edison voor ontvangt. Het album wordt gemaakt in de klassieke bezetting van Rein van den Broek, Rick van der Linden, bassist Cor Dekker, saxofonist en fluitist Dick Remelink en drummer Dennis Whitebread, aangevuld met zanger Michel van Dijk (o.a. ex-Les Baroques, later Alquin). “Het is een album waarop we meer experimenteerden met andere stijlen, waaronder jazz”, aldus Rein van den Broek. “Ook lieten we ermee horen niet alleen op klassieke stukken te steunen. Er staat sterk eigen werk op, geschreven door Rick van der Linden.”

In het eerste deel van de jaren zeventig weet Ekseption zich moeiteloos te handhaven. Het in 1971 verschenen ‘3’ is gemaakt volgens het beproefde klassiek-pop recept en stoomt door naar de eerste plaats van de albumlijst. Het bezorgde Ekseption met Peace Planet ook een nieuwe Yop-10 hit. Even succesvol is het album Ekseption 00.04, dat opgenomen wordt met het Engelse Royal Philharmonic Orchestra. Na dit orkestrale uitstapje verschijnt in 1972 weer het vertrouwd klinkende ‘5’.

‘5’ is de laatste echte klapper van Ekseption. Hierna breken de eindeloze bezettingswisselingen de band steeds meer op. In 1973 wordt Rick van der Linden zelfs uit de band gezet. Hij verwerft zich de rechten van de bandnaam, maar schenkt die toch aan de achterblijvers. Hij neemt artistieke wraak met zijn nieuwe band Trace, waar hij medio jaren zeventig een drietal uitstekende albums mee opneemt. Ekseption gaat door, nog altijd in steeds wisselende samenstelling. Uiteindelijk valt toch het doek, waarna verschillende leden, o.a. Rein van den Broek, opduiken in de formatie Spin.
Aan het eind van het decennium wordt gepoogd oude tijden te laten herleven door in een min of meer klassieke bezetting – dus inclusief Rick van der Linden en Rein van den Broek – het album Ekseption 1978 op te nemen. Het succes van weleer laat zich echter niet oproepen. De toetsenist en de trompettist weten wel een nieuw publiek te bereiken met de semi-klassieke albums Cum Laude die ze begin jaren tachtig het licht laten zien.
In de jaren die volgden, worden verschillende nieuwe pogingen gedaan om Ekseption te reanimeren. Ondanks enkele incidentele successen lopen die op niets uit. Het weelderige geluid is klaarblijkelijk te veel verbonden met de vroege jaren zeventig. De leden manifesteren zich wel op allerlei andere manieren. Rick van der Linden blijft vooral onder eigen naam muziek maken. Rein van den Broek ontwikkelt zich tot een veelgevraagde componist van tunes en jingles. Zo schrijft hij de herkenningsmelodieën voor Radio Tour de France.
De roep om een nieuwe reünie is verstomd. In 2006 overlijdt Rick van der Linden, in 2014 drummer Peter de Leeuwe en een jaar later Rein van den Broek. Drummer Tim Griek, gitarist en saxofonist Huib van Kampen en bassist Cor Dekker zijn hen al voorgegaan. Zo is Ekseption een herinnering geworden aan een unieke band: een groep die zijn eigen weg ging en maling had aan snelle trends of zure recensies. Een baanbrekend gezelschap dat zich ook niets aantrok van muzikale grenzen. Het was vooral een groep die in de toptijd een aantal geweldige albums afleverde.

Robert Haagsma
(Muziekjournalist)